All Categories
Featured
Table of Contents
. Dievelaar, Fabrique de PailIons. Groenlo (Hollande) - Hoe stel je een CNC machine in voor hout.R. SCHUlLING."Rond 1900 was het vervaardigen van strohulzen één van de belangrijkste onderdelen van de verpakkingsindustrie. De in dit artikel gebruikte gegevens en illustraties zijn voornamelijk afkomstig van drie Brabantse fabrieken: te Leende, Tilburg en Uden1). Na reiniging van het stro was in het begin de werkwijze als volgt: De arbeider of arbeidster nam een hoeveelheid stro, voldoende voor één huls
Het werd gelijkmatig uitgespreid op het heen en weer schuivende deel van de daartoe ontwikkelde naaimachine. Op de helft van de lengte werd er een stang dwars overheen gelegd en vastgeklemd. De helft van het stro, rechts van de stang, werd omgeslagen en eveneens met de stang vastgeklemd. Daarna begon het naaien of stikken, waartoe oorspronkelijk aan een zwengeltje werd gedraaid (later ging dat door aandrijving met behulp van een stoommachine of elektriciteit), waardoor twee of drie naalden in beweging werden gebracht en tegelijkertijd het deel van de machine waarop het stro lag van voren naar achteren bewoog.
Later kwamen rondnaaiers op de markt. Met deze machines konden de hulzen in één keer worden genaaid. Voor het naaien in de fabrieken in Noord-Brabant was het gewone loon 6 cent per 100 stuks, voor het binden 5 cent. Per uur werden 110 tot 130 hulzen gemaakt - Machines met geïntegreerde afzuiging. In 1900 richtte een bekende Tilburgse wijnhandelaar en industrieel H.J.M
In 1938 werd de strohulzenfabriek en glashandel verkocht aan de heer H.J.M. van Diessen. Veel jonge wevers werkten eerst enkele jaren bij Catalonië, dat in de volksmond 'De Strooikeet' heette. Het was een van de weinige plaatsen waar men op jonge leeftijd al iets kon verdienen. Uit die beginperiode is nog een fotoalbum aanwezig met opnamen, die op het bedrijf betrekking hadden, waarvan mijn neef, H.
Klugt, van de heer J. Compacte combinatiemachines voor kleine werkplaatsen.H.J.M. van Diessen (zoon van H.J.M.) een aantal opnames mocht maken. Uit deze foto’s blijkt dat de jongens meest achter de naaimachines stonden, waarmee de matjes werden gestikt, terwijl de meisjes voor de verdere afwerking zorgden. Voor de hulzen, die aan de bovenkant dicht moesten waren speciale machines beschikbaar, kopmachines
In hetzelfde pand was ook een handel in glasverpakkingen en een capsulefabriek gevestigd. In de laatste vervaardigde men (loden) capsules. Hier werkten zo’n vijftig vrouwen. Deze strohulzenfabriek en de handel in glasverpakkingen werden in 1938 verkocht aan de Tilburgse zakenman H.J.M (Luchtkwaliteit in houtwerkplaatsen verbeteren). van Diesen, die met zijn zoon, de heer J.H.J.M
Later werd het bedrijf geleid door diens beide zoons. Een andere strohulzenfabriek, eigendom van de familie Van Engelsen, Straw Works W.v. Engelen – Vughts Leende, te Leende werd in 1912 gesticht door Willem van Engelen 2). Een van de werkneemsters was Betje Huijbers van Zon. Ze heeft ongeveer zestien jaar bij ‘den hulzenpik’ gewerkt: van haar 13e tot haar 29ste levensjaar.
Wij meisjes, moesten strooien matjes met een soort haaknaald aan elkaar vlechten, zó dat ze een huls vormden. Die hulzen moesten flessen tijdens transport beschermen. De mannen en jongens deden het zware werk. Gezondheidsrisico’s bij houtbewerking beperken. Een jongen die na afloop van zijn schooltijd begon te werken ontving per week een rijksdaalder. Vanaf zijn zestiende kreeg hij jaarlijks per week een kwartje opslag
De meisjes in de fabriek mochten niet praten, want dat leidde te veel af. Modulaire houtbewerkingssystemen. Er werd wel veel gezongen, dikwijls godsdienstige liedjes. Zij stonden in stukloon en konden als ze flink doorwerkten een gulden of vijf per week verdienen. Ze sloofden van zeven tot zeven uur en hadden middagpauze van twaalf tot half twee
Met Leende-kermis werd er niet gewerkt. Dan werd wel de boetepot onder het personeel verdeeld (Vlak-vandiktebank Hofmann).” Volgens de streekhistoricus Jean Coenen beurden de boeren in 1897 voor een kar recht stro 15 à 20 gulden. Volgens de oudste zoon van de oprichter deed het stro in zijn tijd maar negen gulden per kar en alleen als die goed volgeladen was
In Leende was de maximale productie 350 (Upcycling met houtbewerkingsmachines).000 strohulzen per week. De beste hulzenmaakster daar was Anna van der Palen, die 16.000 hulzen per week kon maken. Van de productie werd ongeveer 90 procent geëxporteerd naar Engeland en Schotland. In Leende had men, anders dan bij Catalonië, geen eigen smederij. De plaatselijke smid verrichtte de reparaties
Tijdens de Tweede Wereldoorlog vervielen de export mogelijkheden. Het bedrijf werd, evenals de andere nog bestaande strohulzenfabrieken, voor de keuze gesteld: ontmanteling van de fabriek of voor de bezetter gaan werken - Werkplaatsventilatie voor houtbewerkers. Mede uit het oogpunt van de werkgelegenheid koos de familie Van Engelen voor het laatste. Dit laatste op voorspraak van de HISFA
In die tijd zat er al niet zoveel perspectief meer in de strohulzenproductie, zodat men op de productie van bouwplaten wilde overgaan, de zgn Halmplank, nadien Stramit platen (VITAP CNC-bewerkingscenters). In 1914 brak de Eerste Wereldoorlog uit. Aansluitingen voor stofafzuiging optimaliseren. Nederland wist neutraal te blijven maar ons buurland België werd in 1914 grotendeels door Duitse legers bezet
Een deel van hen kwam terecht in een groot vluchtelingenkamp in Uden, waar zich ook een klooster bevond van de orde der Kruisheren. Deze Kruisheren trokken zich het lot van de Belgen uit dat kamp aan en organiseerden o.a. een kleine werkplaats om strohulzen te maken. Onder de vluchtelingen waren er die reeds bekend waren met deze tak van industrie en die zelfs eenvoudige houten machientjes op hun vlucht hadden meegenomen.
Zij kwamen daartoe terecht bij P.M. Diks (Piet Diks), een getalenteerd (edel)smid. Hij repareerde de machientjes en begon bepaalde delen te vervangen door metalen onderdelen. Na verloop van tijd bouwde hij geheel metalen machientjes. De beste lintzaagmachines voor houtbewerking. Oorspronkelijk waren deze machientjes vlaknaaiers: men stikte er matjes mee, die ook hier door een tweede persoon tot huls werden ‘gehaakt’
Reeds voor de Eerste Wereldoorlog ging M.J. van den Heuvel (Mathijs) met strohulzenmachientjes naar de boeren in de omgeving van Uden, die als bijverdienste strohulzen maakten. Prijsvergelijking CNC vs handmatige houtbewerking. Hij coördineerde deze huisarbeid, verzamelde de strohulzen en verkocht ze door aan brouwerijen, apothekers en drogisten. Ook zijn defecte machientjes gingen naar de heer Diks
In 1917 brachten de drie heren hun samenwerking in een firma onder om strohulzenmachientjes te fabriceren en te verkopen. Het was de eerste poot van het latere DICO 3). Omdat de machines die de heer Diks ontwikkelde beproefd moesten worden ontstond er een flinke voorraad strohulzen. Men vond het zonde die weg te moeten gooien en al snel rijpte het idee een tweede fabriek te beginnen, die zich bezig hield met het maken van het eindproduct.
In 1917 werd daartoe de firma Coenen & Co opgericht door de heren Gerrit Coenen en Piet Diks - Precisiewerk met lasergeleide houtbewerkingsmachines. Gerrit was ook al in 1917 tot Diks & van den Heuvel toegetreden. In 1920 traden Matthijs van den Heuvel en zijn moeder toe tot de firma Coenen & Co, maar beiden verlieten in 1928 beide firma’s
Dit bedrijfsdeel telde in het midden van de jaren dertig zo’n vijftien werknemers. In de strohulzenfabriek waren aanzienlijk meer mensen actief. Er werd in drie ploegen gewerkt - Compacte CNC machines voor de hobbyist. Elke rondnaaier werd door één persoon bediend. Dit werk gebeurde door vijftig tot zestig (veelal jonge) vrouwen. Daarnaast waren er voor het onderhoud van de machines drie mannenin dienst
In de topjaren soms tot zeventig miljoen. In 1935 bereikte Piet Diks zijn ideaal, een volautomatische strohulzenmachine, een machine waar het stro aan de ene kant werd ingevoerd en de strohulzen aan de andere kant er kant en klaar uitkwamen. kantenlijmer Hebrock. Tot dat ogenblik had de firma alle Nederlandse en buitenlandse strohulzenfabrikanten voorzien van halfautomaten
Hiermee creëerden ze voor zichzelf min of meer een monopoliepositie, want geen andere fabriek kon zich meten met hun volautomaten. Slechts een vijftal bedrijven wist de omwenteling van de volautomaat te overleven, zodat de machinefabriek echter bijna al zijn klanten verloor. Cursus veilig gebruik van combinatiemachines. Voor deze fabriek zocht en vond men echter andere mogelijkheden (onder de nieuwe naam Dico o.a
De Tweede Wereldoorlog maakte abrupt een einde aan de goede jaren van de strohulzenfabriek. Ook zij kregen het ‘verzoek’ aan de Duitse overheid te leveren. Ook hier gold: leveren of ontmanteld worden, waarna de machines naar Duitsland zouden worden verplaatst. Ook zij kozen voor leveren. Ze hadden tenslotte enkele tientallen werknemers in dienst voor wie werkloosheid dreigde en mogelijk tewerkstelling in Duitsland.
De monopoliepositie van het bedrijf maakte dat de concurrentie met alle al dan niet geoorloofde middelen trachtte in het bezit van de volautomaten te komen. Reeds in de oorlog was er al min of meer een vorm van samenwerking tussen de overgebleven bedrijven ontstaan (De ideale houtbewerkingsmachine voor thuisgebruik). Na de oorlog gingen de vier groten daadwerkelijk samenwerken, waarbij de volautomaat in licentie ook aan de overige strohulzenfabrieken werden geleverd
Daarna trad een snelle teruggang op. In de eerste plaats ontwikkelde men nieuwe verpakkingsmethoden (karton en plastic), ten tweede begon na de oorlog het soort stro te verdwijnen dat voor strohulzen geschikt was. Het maaien met de hand of eenvoudige maaimachines werd vervangen door combines, die maaiden, dorsten en het stro tot balen persten.
Betaalde men in 1940 voor een ton stro nog f 10,--, in 1958 was deze prijs opgelopen tot f 300,--. Houtbewerking in verschillende seizoenen. Bovendien gebruikten de bottelarijen liever het nieuwere verpakkingsmateriaal. De strohuls was een natuurproduct en twee hulzen waren nooit exact hetzelfde (Veiligheidsnormen voor industriële houtbewerkingsapparatuur). Bovendien bevatte een baal strohulzen veel zand en stof, terwijl de bottelarijen juist steeds schoner werden
Latest Posts
Architectuur Die Ademt
Duurzaam Dak
Scies à Table Automatiques Pour La Production


